Kemik İliği Bağışı Kemik iliği bağışı, doğuştan ya da sonradan insan vücudunda ortaya çıkabilecek bazı rahatsızlıklardan muzdarip olan kişilerin eksik olan kök hücre miktarlarını bağış yoluyla ideal seviyeye getirmek esasına dayalı bir yöntemdir. Vücut içindeki hayatsal faaliyetlerin tamamında yer alan kan hücrelerinin eksiklikleri durumunda, bağışıklık sistemi hızla zayıflar ve mikroplar, bakteriler gibi patojenlere karşı dirençsiz hale gelir. Başarılı olarak tamamlanan kemik iliği bağışı operasyonlarında ise vücudun kan hücresi üretim hızı artırılarak yaşamsal faaliyetlerin olağan şekilde gerçekleşmesi sağlanır. Kemik İliği Bağışı Yapacak Kişinin Hasta ile Uyumu Ne Düzeyde Olmalıdır? Kemik iliği bağışı operasyonlarına başlanabilmesi için gerekli olan uyumluluk düzeyi, ilk olarak tam uyumlu bağışçılardır. Hasta ile 8'de 8 uyumluluk oranına sahip vericilerin bulunduğu operasyonlarda, vücudun iliği kabul etme ve uyum gösterme oranı oldukça yüksektir. Tam uyumlu vericilerin bulunamadığı durumlarda, tama yakın ya da kısmi doku uyumu gözlenen gönüllüler tercih edilir. Burada aranan uyum oranı 8'de 7'dir. Bağışçılardan kemik iliği bağışı sonrasında ilik uyumu en yüksek düzeyde olan kişiler, hasta ile aile bağı bulunanlardır. Bu yüzden öncelikli tercih akrabalardır. Ancak bu sınıftan uyumlu donör bulunamaması durumunda kan bağı olmayan kişilerden de ilik nakli yapılabilir. Nakil Edilecek Kemik İlikleri Yalnızca Kemik Dokusundan mı Elde Edilebilir? Kemik iliği nakli için üç tane kök hücre üretim yöntemi bulunmaktadır:
İliğin hangi yöntemle elde edileceği, donör üzerinde yapılan ayrıntılı testler sonucunda belirlenir. İliğin hasta ile uyum gösterebilme ihtimalleri de hesaba katılarak en uygun ve verimli yöntem tercih edilir. Yöntem belirlemede vericinin tercihi de önemli bir unsurdur. Verici, bütün yöntemler hakkında ayrıntılı olarak bilgilendirilir ve kendisini en rahat hissedeceği yöntemi tercih edebilir. Kemik İliği Nakli Sadece Başka Bireylerden Alınan İlik ile mi Mümkündür? Uygun koşullar sağlandığında kemik iliği hücreleri, kişinin kendi vücudundan alınan sağlıklı ilik ile de mümkündür. Hastanın kendisinden alınan kan ile elde edilen kemik iliği operasyonlarına otolog, başka bir vericiden alınarak yapılan operasyonlara ise allojenik denir. Otolog operasyonlarda, kemik iliği bağışı yapılacak hücreleri vücuttan almak için uzmanlar tarafından gözlemlenen hastanın en uygun olduğu dönemin gelmesi beklenir. Vücudun kendini toparlaması ve kök hücrelerin gelişmesini sağlamak için, operasyon öncesi belirli bir süre kemoterapi uygulanabilir. Hücrelerin hastanın vücudundan alınmasının ardından tekrar enjekte edilebilmesi için belirli bir süre beklemek gerekebilir. Bu süre, bazen aylar bazen yıllar olabilmektedir. Bu zaman zarfında kemik iliği bağışı yapılacak gün gelene kadar ilikler, tedaviyi gerçekleştiren sağlık kuruluşunun özel koruyucu birimlerinde bozulmadan muhafaza edilir. Kemik İliği Bağışı İçin Nasıl Donör Olunur? İlik bağışı yapmak isteyen kişiler, ilk olarak bireysel olarak yapabilecekleri basit bir gözlem ile kendilerinde belirli bir hastalık olup olmadığını belirlemelidir. Örneğin, 50 kilonun altında olmamak ve herhangi ciddi bir rahatsızlık geçirmiş olup olmadığını kontrol etmek, donör uygunluğu seviyesi hakkında başlangıç düzeyinde tahminler verecektir. Gönüllü olacak kişilerde 18-55 yaş aralığında olma şartı aranmaktadır. Böyle bir üst sınırın belirlenme nedeni, gönüllü olarak bağışta bulunan kişilerin, kendisiyle uyumlu olan hasta ile eşleşmesi için uzun yıllar bekleyebilme ihtimalinin bulunmasıdır. Kemik iliği bağışı yapacak kişinin herhangi bir bulaşıcı hastalık taşımaması gerekir. Donör olma süreci, bağışçının kan örneği vermesiyle başlar. Daha sonra bu örnekler, HLA (insan lökosit antijeni) testlerine tabi tutulur. Uygun adaylar belirlendiğinde, bağışçılarla iletişime geçilir ve detaylı tıbbi testler yapılır. Donör olma süreci şu aşamalardan geçer:
Bağış süreci genellikle güvenli ve komplikasyonsuzdur. Ancak, her tıbbi işlemde olduğu gibi, belirli riskler taşıyabilir. Bu nedenle, potansiyel donörler, işlem öncesinde ayrıntılı bilgilendirilir ve yazılı onayları alınır. Kemik iliği bağışı, hayat kurtaran bir işlemdir ve birçok hasta için tek umut kaynağıdır. Bağışçı olmak, birinin hayatını kurtarmak için atılan büyük ve değerli bir adımdır. |
Özbal
22 Temmuz 2024 PazartesiKendi iliğimle nakil yapılamaz mı?
Cevap yazAdmin
22 Temmuz 2024 PazartesiÖzbal, kendi iliğinizle nakil yapılması teknik olarak mümkün değildir. Kemik iliği nakli, genellikle kanser tedavisi, kemik iliği yetersizliği veya başka ciddi hastalıklar nedeniyle gerekmektedir. Nakil için sağlıklı ve hastalıktan etkilenmemiş iliğe ihtiyaç duyulur. Kendi iliğiniz hastalık sebebiyle zaten zarar gördüğünden, başka bir kaynaktan, genellikle bir donörden iliğe ihtiyaç duyulacaktır. Bu nedenle, uygun bir donör bulmak ve tedavi sürecini ona göre planlamak önemlidir.